سال‌های پرفراز و نشیب در مقررات‌گذاری VOIP

عباس پورخصالیان-در پاییز سال 84 گزارشی از سابقه کار و چگونگی تصویب «فراخوان برای واگذاری پروانه ارایه خدمات تلفن بین‌الملل (VOIP) و مراحل اجراشده تاکنون‌، به همراه گزارشی از نقطه‌نظرات دریافتی تکمیلی از شرکت زیرساخت‌، شرکت فناوری اطلاعات‌، مراجع و دستگاه‌های نظارتی و اجرایی ذی‌ربط و نیز انجمن صنفی شرکت‌های اینترنتی مطرح و مقرر شد کمیسیون ضمن تاکید بر مبانی و چارچوب مصوبات‌ قبلی خود و ضرورت ضابطه‌مند کردن و کنترل‌ ارتباطات تلفن بین‌الملل که به‌طور مشخص متضمن حفظ حقوق حاکمیتی و مصالح اجرایی کشور‌، مردم و دارندگان است و ضمن استقبال از دریافت نظریات جدید‌، هرگونه تغییر در مولفه‌های بنیادی مربوط به مدل اجرا و راهکار تصویبی را مستلزم تجدید مطالعات اقتصادی و اجرایی مربوطه و انجام هماهنگی‌های لازم می‌داند. در زمستان سال 84 نیز گرفتن تصمیم در مورد چگونگی برخورد با استمرار فعالیت شرکت‌های دارای مجوز موقت یک‌ساله برای‌ ارایه خدمات تلفن بین‌الملل‌ از مبدأ داخل (ORIGINATION) پس از خاتمه دوره اعتبار اولیه و قبل از جمع‌بندی پروانه جدید VOIP مدنظر قرار گرفت. همچنین با توجه به مصوبات‌ بند 1-7 از جلسه شماره 4 مورخ‌ 1/9/1384 و بند 3 از جلسه شماره‌ 7 ‌مورخ 1/11/1384‌، ادامه گزارش جلسات کارشناسی برگزار شده و بررسی‌های مجدد صورت‌گرفته در زمینه پیشنهادات جدید سازمان‌ مبنی بر چگونگی تمهیدات اجرایی لازم در راستای ادامه فراخوان اعلامی در چارچوب مصوبات قبلی کمیسیون در دو مرحله «‌پایان سال 1385» و «پس از آن‌» ‌مطرح شد و در این راستا‌ مجموعه پیشنهادات سازمان که تحت عنوان «‌رئوس راهکار تصویبی برای‌ فعال‌سازی فراخوان و پروانه VOIP - ویرایش‌ هشتم‌» به جلسه ارایه شده بود، مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. بر این اساس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی موظف است اصول‌، سیاست‌ها‌ و راهبردهای استفاده از کارت‌های توزیعی توسط ارایه‌کنندگان خدمات را تهیه و تنظیم کرده‌ و به تصویب‌ کمیسیون برساند و همچنین نسبت به تدوین و استقرار ساز و کار نظارتی لازم‌، اقدام و مراتب را همراه با گزارش وضعیت و تحلیل نتایج آن به صورت ادواری‌، به کمیسیون گزارش‌ کند. در عین حال درخصوص پیشنهاد تعیین سقف حداکثر ظرفیت مجاز (حداکثر سقف دقایق قابل جذب توسط دارندگان پروانه VOIP در دوره‌ای که تعداد دارندگان پروانه محدود‌ است) پس از بحث و بررسی گسترده در نهایت‌ کمیسیون با توجه به‌ اثرات مختلفی که‌ این امر در‌ زمینه‌های سیاست‌گذاری و اجرای کار‌ دارد‌، با تعیین این سقف موافقت نکرد. همچنین مقرر شد سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با توجه به مجموع مصوبات ناظر بر چگونگی اصلاح و تجدید فراخوان ارایه خدمات تلفن بین‌الملل شامل بر مفاد تصویبی در جلسه شماره8 از «رئوس راهکار تصویبی برای فعال‌سازی فراخوان و پروانه VOIP – ویرایش هفتم» و مصوبات، نسبت به بازنگری در‌ متن فراخوان و برنامه زمان‌بندی اجرایی آن اقدام و ضمن محاسبه‌ مبالغ پیشنهادی حق‌الامتیاز و ضمانت‌های حسن انجام تعهدات لازم مراتب را به صورت یک مجموعه کامل برای تایید به جلسه آتی کمیسیون ارایه کند. پس از چهار سال در زمستان 88 اعضای کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی طراحی استراتژی آینده سازمان و کمیسیون را مطرح کردند که بر اساس آن و به منظور آینده‌پژوهی، پیگیری تحولات بین‌المللی در موضوعات مرتبط با تنظیم مقررات ارتباطات و بومی‌سازی آنها لازم است و اینکه سازمان مجموعه‌ای از سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها را با توجه به جایگاه کشور درخصوص ارتباطات و فناوری اطلاعات، ترسیم آینده را تهیه و پیشنهاد کند تا در کمیسیون مطرح شود و پس از تصویب، مبنای کار آینده کمیسیون و سازمان قرار گیرد. و از جمله اینکه در تدوین ضوابط و مقررات صدور پروانه فعالیت ارایه خدمات ارتباطات، موضوعات امنیتی و ایمنی باید لحاظ‌ شود. همان‌طور که ملاحظه می‌شود از اوایل سال 1384 تا‌ اواخر همان سال کمیسیون، کمتر از یک سال به موضوع VOIP پرداخته و بعد به مدت چهار سال، یعنی تا سال 1388 موضوع VOIP را در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مسکوت گذاشته و پنج سال بعد از آغاز مباحثات، مذاکرات آن در جلسه کمیسیون، از سر گرفته است. از سویی کمتر بازار خدمات اینترنتی را می‌توان در کشور یافت که از لحاظ تعدد عرضه‌کنندگان جورواجور، به آشوب‌ناکی بازار VOIP برسد، حال آنکه دو سال است که بر هر دقیقه مکالمه بین‌المللی حدود 200 ریال افزوده شده است، در‌حالی‌که خدمات VOIP در سایر کشور‌های جهان، روندی کاهنده داشته است. از طرفی این پرسش مطرح می‌شود که با توجه به اینکه میلیاردها دقیقه مکالمه‌VOIP در هر ماه انجام می‌شود، درآمد حاصل از این 200 ریال اضافی به کدام جیب می‌رود؟ و در نهایت باید یادآوری کرد که در کشورهای دیگر، علاوه بر VOIP بودن ارتباطات راه دور بین‌المللی، ارتباطات راه دور بین‌شهری درون کشور نیز مدت‌هاست که VOIP شده است.