اهمیت استاندارد در حوزه فناوریهای چندرسانه‌ای
با توجه به وسعت چرخه تولید تا مصرف اطلاعات چندرسانه‌ای، داشتن یک استاندارد فراگیر ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای انتقال محتوای تولید شده از تمامی مراحل تولید، انتقال داده و در نهایت دریافت صحیح توسط همه مخاطبان خواهد بود. در اینجا لازم به ذکر است که در فرهنگ عامه کلمه استاندارد، تداعی کننده مفهوم کیفیت و ضمانت کیفیت است؛ در حالی که در حوزه فناوریهای اطلاعاتی و به خصوص فناوریهای چندرسانه‌ای، اساسی‌ترین نقش استاندارد فراهم آوردن امکان تعامل‌پذیری (interoperability) بین اجزا مختلف گستره بزرگ و پیچیده‌ای از دستگاه‌های تولید، پردازش، انتقال، ذخیره‌سازی و مصرف داده‌ها است. بنابراین، رعایت استاندارد در این حوزه امری اختیاری نیست که کیفیت محصول و یا خدمات را تحت تاثیر قرار دهد، بلکه ضامن کارآیی محصول یا خدمات است.
فعالیت سازمان ایزو (ISO) در حوزه فناوریهای چندرسانه‌ای
در حوزه فناوری اطلاعات، یکی از مراجع مهم تدوین استاندارد، ISO/IEC JTC 1 یا کمیته فنی مشترک بین ISO و IEC بود که در حال حاضر شامل ٢٢ کمیته فرعی و پنج کار گروه است. یکی از این کمیته‌های فرعی، یعنی کمیته فرعی ٢٩ یا Sub-Committee 29 مرجعیت و مسئولیت تدوین استاندارد را در حوزه چند رسانه‌ای بر عهده دارد.
از حیث استانداردهای تدوین شده یا در حال تدوین، این کمیته فرعی فعال‌ترین کمیته فرعی زیرمجموعه JTC 1 محسوب شده که این امر نشان‌دهنده تنوع فناوریهای مورد نظر در آن است.
از محورهای فعالیت کمیته فرعی 29 می‌توان به فناوریهای فشرده‌سازی (Compression) و انتقال (Transport) محتوای صوتی و تصویری اشاره کرد که در قالب استانداردهایی نظیر JPEG برای تصویر، MPEG-4 برای ویدیو، MP3 که همان MPEG-1 Layer 3 برای صدا و MPEG-DASH برای steaming محتوای چندرسانه در زندگی روزمره ما وارد شده‌اند.
در حال حاضر کمیته فرعی 29 کار بر روی پروژه های زیر را که در نقشه‌راه پنج ساله خود پیش‌بینی کرده، شروع کرده است:
• فشرده سازی اطلاعات تصویر دو بعدی با قابلیت فشرده سازی دو برابری نسبت به آخرین استاندارد موجود
• تدوین استاندارد در حوزه واقعیت مجازی (یا Virtual Reality) برای تعامل بین اجزا چرخه تولید، توزیع و نمایش محتوای VR که شامل محتوای 360View با سه درجه آزادی و Point Cloud است.
• استانداردسازی API برای کاربردهای اینترنت اشیأ رسانه، Internet of Media Things یا IoMT
• نمایش و فشرده‌سازی اطلاعات ژنتیک یا Genomic Information representation
همچنین در حال حاضر ضرورت و امکان ایجاد استاندارد جدید در حوزه‌های زیر نیز در حال بررسی است:
• نمایش دیجیتال و فشرده‌سازی شبکه‌های عصبی برای کاربردهای هوش مصنوعی
• پردازش‌های محتوای چند رسانه به صورت شبکه-محور یا Network Based Media Processing
• نمایش و فشرده‌سازی محتوای فراگیر (Immersive) مانند محتوای واقعیت مجازی با شش درجه آزادی برای بیننده و محتوای Light Field
کمیته فرعی متناظر با SC 29 در ایران
در ایران نیز پس از واگذاری مسئولیت‌های دبیرخانه‌ای «کمیته فنی فناوری اطلاعات» (ساختار متناظر با ISO/IEC JTC1) در سال ١٣٩5 به «سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور»، اقدامات لازم برای شناسایی متخصصین و ذینفعان حوزه چندرسانه انجام شد. کمیته فرعی 29 در شهریور 1396 ایجاد و سطح مشارکت ایران در این کمیته فرعی از دیماه ١٣٩٦ به P (یا عضو Participating) ارتقا یافت؛ که این به معنی تاثیرگذاری مستقیم متخصصان داخلی در تدوین استانداردهای بین‌المللی است.
دانشگاه صنعتی شریف هم اکنون مسئولیت‌های دبیرخانه‌ای این کمیته فرعی را برعهده دارد. «کمیته فرعی ٢٩» دارای ١٨ عضو بوده، که از بخش‌های متفاوت این حوزه گردهم آمده‌اند. به عنوان مثال، در بخش تولید و توزیع محتوا، سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران و در بخش صنعت، شرکت‌های سازنده ابزارهای تولید، توزیع و دریافت محتوای چند رسانه‌ای و در بخش تحقیقات، تیم‌هایی از محققان دانشگاهی، اعضای «کمیته فرعی ٢٩» را تشکیل می‌دهند.
جلسات «کمیته فرعی ٢٩» حدودا هر سه ماه یک بار با هدف برنامه‌ریزی برای انجام بهتر وظایف کمیته نسبت به ذینفعان داخلی و همچنین نسبت به کمیته فرعی بین‌المللی تشکیل می‌شود. در همین راستا در هر جلسه زمانی برای اطلاع‌رسانی در مورد آخرین تحولات و تصمیمات اتخاذ شده در کارگروه‌های زیر مجموعه کمیته فرعی 29 اختصاص یافته است. همچنین زمانی نیز برای برنامه‌ریزی و تبادل نظر درباره اسناد به رای‌گیری گذاشته توسط SC 29 در نظر گرفته می‌شود.
یکی از وظایف «کمیته فرعی ٢٩» جذب متخصصین در حوزه های مرتبط با فناورهای چندرسانه است. با توجه به منافع مشارکت در کمیته فرعی 29، مانند دسترسی به اسناد فنی و محتوای چند رسانه‌ای رایگان برای تحقیقات و آزمایش و آگاهی از روند فناوریهای پیش رو در حوزه صنعت، انتظار می‌رود افراد ذینفع بیشتری به «کمیته فرعی ٢٩» ملحق شوند.
از متخصصین فعال و علاقه‌مند درخواست می‌شود در صورت تمایل به مشارکت در فعالیت‌های «کمیته فرعی ٢٩» درخواست خود را به آدرس sec@isiri-ittc.ir ارسال کنند.
