لیستی که در یک ماه گذشته بارها و بارها با اسامی مختلف و گمانه‌زنی‌های گوناگون در رسانه‌های گروهی منتشر شده بود. همین گمانه‌زنی‌ها بود که باعث شده بود برخی از افراد نیز با صرف هزینه به فکر تبلیغات و مطرح کردن نام خود در لیست‌های احتمالی باشند، اما اعلام اسامی در مراسم تحلیف مهر بطلانی بود بر تمام جریان‌سازی‌ها، دیدارها و لابی‌ها. اما دکتر حسن روحانی، محمود واعظی را به‌عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات کابینه خود معرفی کرد. این درحالی است که نام واعظی پیش از نهایی شدن لیست کابینه در کنار چندین وزارتخانه آماده بود و همگان باور داشتند که او به هر حال قرار است یکی از اعضای کابینه باشد.
زندگی‌نامه دهمین وزیر احتمالی
دکترمحمود واعظی متولد ۱۳۳۱، معاون پژوهش‌های سیاست خارجی مجمع تشخیص مصلحت نظام از سال 1378 تاکنون است. وی دارای مدرک تحصیلی دکترای روابط بین‌الملل و همچنین فوقلیسانس مهندسی الکترونیک است. اما تنها سابقه مرتبط او با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به دوران کاری وی در شرکت مخابرات ایران باز می‌گردد. او از سال 1358 تا 1365 مدیرعامل شرکت مخابرات ایران بود. شرکتی که اکنون و در پی یک واگذاری بدون رقیب به بخش شبه دولتی واگذار و سهامش به بورس رفت. از دیگر سوابق او می‌توان به این موارد اشاره کرد:مشاور وزیر امور خارجه از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۶، مشاور وزیر و رییس ستاد روابط اقتصادی خارجی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۶۸، معاون سیاسی اروپا و آمریکا وزارت امور خارجه از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶، معاون اقتصادی وزارت امور خارجه از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۸، معاون پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک از سال ۱۳۷۸ تا کنون و استاد میهمان در مقطع کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل در دانشگاه علامه طباطبایی. نکته مهم، اما در روند جریان انتخاب وزیر فاوا انتظارات اعضای صنف آی سی تی، کارشناسان و خبرنگاران این حوزه است. گویی همگی در دولت گذشته شاهد اتفاقات و تصمیم‌گیری‌هایی بودند که به اتفاق به‌رغم برخی پیشرفت‌های صورت گرفته در این حوزه، اما آنها را کافی ندانسته و معتقدند حوزه فاوا در هشت سال گذشته نتوانسته رشد لازم را داشته باشد.
اینترنت پرسرعت مهم‌ترین اولویت
اولین و مهم‌ترین اولویت فناورانه که به نظر می‌رسد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشد داستان اینترنت پرسرعت، با کیفیت، ارزان و بدون محدودیت است. سرویسی که متاسفانه در هشت سال گذشته به‌رغم پیشرفت کشورهای منطقه و همسایه، اما در ایران مغفول مانده و درگیر و دار اظهارنظرهای غیرکارشناسانه مسوولان ذی‌ربط دست و پا می‌زند. اولویتی که حتی رییس‌جمهور نیز در شعار‌های انتخاباتی خود به آن اشاره داشت و سرعت اینترنت فعلی را در شان کاربران ایرانی ندانسته بود. این در حالی است که سه وزیر گذشته هر کدام اظهار نظرهای جالبی برای این موضوع داشتند. محمد سلیمانی که اکنون در مجلس شورای اسلامی حضور داشته و چشیدن طعم اینترنت بیرون از وزارت او را نیز به یکی از منتقدان اینترنت پرسرعت تبدیل کرده، در زمان تصدیگری خود آن را برای کاربران کافی دانسته بود؛ چرا که می‌توانسته با آن یک کتاب را دانلود کند. محمد تقی‌پور نیز در زمان تصدیگری خود به فکر پاک کردن اینترنت و عرضه جهانی آن بود نه پرسرعت کردن و ارزان کردن آن. محمدحسن نامی وزیر 6 ماهه وزارت فاوا نیز که تنها به فکر گوگل ارث اسلامی بود. او حتی گفته بود تعرفه مکالمات تلفن ثابت و همراه در سال جاری گران نخواهد شد حال آنکه به فاصله دو روز بعد از این اظهار نظر تعرفه این سرویس‌ها نیز افزایش یافت. از سوی دیگر اما دولتی‌ها همواره گرانی اینترنت و کم سرعت بودن آن را بر گردن تامین کننده انحصاری آن یعنی شرکت ارتباطات زیرساخت می‌اندازند. حال باید دید که محمود واعظی در صورت کسب رای اعتماد درباره مهم‌ترین اولویت کاری خود چه برنامه‌ای در دست خواهد گرفت.
گسترش اپراتورهای موبایل
هر چند که دولت نهم و دهم توانست قیمت یک میلیونی سیم‌کارت تلفن همراه را به پنج هزار تومان رسانده و آمار کاربران گوشی به دست را نیز به 60 میلیون نفر ارتقا دهد، اما هر دو دولت همواره در به‌کارگیری تکنولوژی تلفن همراه ضعیف و در راه‌اندازی اپراتورهای تلفن همراه پر ابهام عمل کردند. اپراتور دوم و اخراج ترکسل به دلیل مسائل امنیتی و قهر اتصالات از اپراتور سوم به دلیل دادن آمارها و اطلاعات اشتباه از بازار و برنده اعلام کردن یک شرکت بی‌تجربه در حوزه فناوری اطلاعات اکنون باعث شده است که بالغ بر 60 میلیون کاربر ایرانی تنها در محاصره نسل 75/2 تلفن همراه باشد. این درحالی است که اکنون در دو کشور جنگ زده همسایه ما یعنی افغانستان و عراق نسل چهارم تلفن همراه هم با تمامی امکانات آن در اختیار کاربران قرار گرفته است. در ایران اما با روی کار آمدن هر نسل تلفن همراه، سرویس‌های اصلی آن نسل یک سال بعد به بهانه‌های مختلف به مدت دو سال لغو و بازی رقابت در این بخش تعطیل می‌شد. به نظر می‌رسد دومین اولویت مهم یازدهمین وزیر فاوای ایران توسعه نسل‌های تلفن همراه باشد البته توسط شرکت‌های متخصص و نه شبه دولتی‌ها.
کپی کاری تعطیل
سه وزیر گذشته حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به همراه معاونین‌شان علاقه وافری به کپی کردن طرح‌های جهانی داشتند. یکی به دنبال اختراع اینترنت از نوع ملی بود و دیگری به دنبال راه‌اندازی موتور جست‌وجوی ملی و رقیب جدی برای گوگل. یکی به فکر گوگل ارث اسلامی بود و دیگری به دنبال سیستم‌عامل ملی. در این بین اما این بودجه‌های چند صد میلیاردی‌ای بود که از هزینه بیت‌المال صرف اختراع چرخ‌هایی می‌شد که قبلا اختراع شده بودند. هر چند که خیلی از آن طرح‌ها هیچ‌وقت هم به بهربرداری نرسید و اگر هم رسید پر از اشکالات امنیتی بود همچون ایمیل ملی. اما یکی از دغدغه‌های کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و انتظار آنها از وزیر جدید عدم تصویب و اجرای طرح‌هایی این‌چنینی است. طرح‌هایی که اگر برای ما نان نداشته باشد برای رسانه‌های بیگانه آب داشته است.
ارائه آمارهای واقعی فاوا
در طول هشت سال گذشته شاخص‌های فاوا در کشور همواره صعودی بود و در جهان همواره نزولی. در حالی که آمار و ضریب نفوذ دسترسی به اینترنت هر ساله با رشد از سوی نهادهای زیر مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر می‌شد اما در آن سو، ایران همواره در رتبه بندی‌های جهانی پله پله پایین می‌رفت. حتی در کنار کشورهای کوچک منطقه و نه پیشرفته‌های غربی. رخ دادن این اتفاق طبیعی است. از آن جهت که در چند سال گذشته نیروهای به اصطلاح متخصص حاضر در حوزه فاوای دولتی مدام به فکر ساخت فرمول‌های جدیدی برای اندازه‌گیری شاخص‌های خود بودند. آنها حتی در برابر انتقادهای رسانه‌ای می‌گفتند که این فرمول‌ها درست است و نه فرمول‌های جهانی. اولویت و انتظار اساسی صنف فاوای کشور از وزیر جدید کشیدن خط بطلان بر تمامی این فرمول‌های عجیب و غیرعلمی و استخراج آمار و ارقام صحیح و درست در این حوزه است، چرا که لازمه توسعه یافتگی و برنامه‌ریزی برای رفتن در مسیر پیشرفت بی‌تردید در گرو داشتن اطلاعات صحیح است.
به‌کارگیری نیروهای متخصص
از جمله مشکلاتی که هم اکنون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و زیرمجموعه‌هایش با آن دست به گریبان هستند به کار گرفتن نیروهای غیرمتخصص و غیرعلمی است. برای این کار وزیر جدید تنها می‌تواند قراردادها و استخدام‌های 6 ماهه گذشته را ورق بزند. این درحالی است که مجموعه فاوای کشور حداقل در دو دهه گذشته شاهد تربیت و به‌کارگیری نیروهای زبده‌ای در این بخش بوده است که اکنون می‌توان با به‌کارگیری مدیران گذشته و این نیروها رشد کند این حوزه را پر شتاب کرد. از سوی دیگر زیر مجموعه‌هایی که در دو دولت گذشته به شکلی فراموش شده یا حتی برخی از آنها تنها به حیاط خلوت عده‌ای تبدیل شده بود (مانند مرکز تحقیقات مخابرات ایران که بعدها به پژوهشکده فناوری اطلاعات تغییر نام داد) احیا و از تعدد مراکز تصمیم گیرنده و تدوین کننده قوانین و مقررات جدید در حوزه فاوا جلوگیری شود. همچنین از دیگر اولویت‌های مهمی که به نظر می‌رسد محمود واعظی باید به آن توجه جدی داشته باشد سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است، چرا که این نهاد همواره برخلاف اساسنامه خود در مقابل کاربران بوده است به جای درکنار بودن آن. تصویب و افزایش تعرفه‌های ارتباطی در حالی که جهان با کاهش این تعرفه‌ها روبه‌رو بوده است و جنگ و جدل با شورای رقابت بر سر تصویب تعرفه‌ها از جمله آنها است. به هر حال به نظر می‌رسد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات راه پر فرازی برای رشد و پیشرفت حوزه فاوای کشور پیش روی خود داشته باشد که البته در این راه استفاده از کارشناسان، تحلیلگران و انتقادهای صحیح رسانه‌های تخصصی حاضر در این حوزه می‌تواند راهگشا باشد.
