چرا دامنه‌های فارسی راه‌اندازی نشد؟

سونیتا سراب پور-سال گذشته مرکز ثبت دامنه‌های اینترنتی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی این وعده را داد که از تابستان سال90 کاربران ایرانی امکان استفاده از نام‌دامنه فارسی «. ایران» را دارند. اما با وجود گذشت یک سال از این وعده هنوز این اتفاق نیفتاده است. علت چیست؟
به چند دلیل این تاخیر اتفاق افتاده است. طرح استفاده از نام‌دامنه‌های بومی در سال 89 به تصویب آیکان رسید اما این تصویب به معنی اتمام کار نبود چرا که تصمیم‌گیری نهایی استفاده از این نام‌دامنه‌ها منوط به اجازه آیانا (IANA)، است. اما متاسفانه آیانا در این زمینه سختگیری می‌کند و‌ مدارک مربوط به نام‌دامنه فارسی را، با وسواس بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهد.
به خاطر همین وسواس ما مجبور هستیم مدارک بیشتری برای تایید این سازمان ارسال کنیم و همچنین جلسات متعددی را با آنها داشته باشیم. به جز این سختگیری، یکی دیگر از دلایل تاخیر در اجرای این طرح، مربوط به پذیرش درخواست ثبت دامنه‌های سطح بالا(TLD) برای سومین بار در تاریخ اینترنت از سوی آیکان بود که این طرح و به دنبال آن هک و نفوذ به سامانه ثبت‌نام، کمی باعث تغییر اولویت‌بندی کارهای آیکان شد.
تاخیر در استفاده از نام‌دامنه‌های بومی تنها مربوط به ایران می‌شود یا کشورهای دیگر نیز با این مشکل روبه‌رو هستند؟
همه کشورها در استفاده از نام‌دامنه‌های بومی خود با تاخیر روبه‌رو شده‌اند اما تاخیر در استفاده دامنه «.ایران» طولانی‌تر شده است که به اعتقاد من این تاخیر به دلیل حساسیت‌ها روی ایران کاملا طبیعی است.
با این شرایط به نظر شما چه زمانی امکان استفاده از نام‌دامنه «.ایران» فراهم می‌شود؟
در حال حاضر در حال تنظیم نامه‌ای با همکاری سازمان فناوری اطلاعات به آیکان هستیم. این نامه در این راستا خواهد بود که هر چه زودتر ضرروت تخصیص این نام‌دامنه به ایران داده شود.
وضعیت مالکیت نام‌دامنه با پسوند «. ایران» چگونه خواهد بود. آیا برای تعلق دامنه‌ای با پسوند «. ایران» اولویت خاصی صورت خواهد گرفت. برای مثال اولویتی وجود خواهد داشت که «دنیای‌اقتصاد. ایران»، ابتدا به این روزنامه تعلق بگیرد یا خیر؟ یا هر فردی که زودتر اقدام کند می‌تواند این نام‌دامنه را به نام خود ثبت کند؟
شروع ثبت دامنه با پسوند «. ایران» شامل مراحلی خواهد بود تا به ثبت عمومی برسد. در حال حاضر هم در حال بررسی و مطالعه هستیم که این مراحل چگونه باشد. اما قطعا سازمان‌ها و نهادهای دولتی و مهم کشوری دارای اولویت‌هایی برای دریافت نام‌دامنه فارسی خود خواهند بود. اما به جز اولویتی که در اختیار سازمان‌ها و نهادهای مهم کشور قرار می‌گیرد، شاید افرادی که نام‌دامنه‌هایی با پسوند «ir.» را در اختیار دارند، براساس اهمیت در یک اولویت‌بندی قرار بگیرند و بتوانند آدرس سایت خود را با پسوند «. ایران» دریافت کنند. به طور کل کسانی که نسبت به یک نام‌دامنه حق رسمی داشته باشند در یک زمان‌بندی فرصت دریافت را به آنها خواهیم داد.
در کنار آزاد سازی صورت گرفته در حوزه ثبت نام‌دامنه‌های اینترنتی، برخی بر این باورند که این اتفاق ممکن است در نگاه اول جالب به نظر برسد یا نام‌دامنه‌های متنوعی را در اختیار کاربران قرار دهد؛ اما برخی دیگر بر این باورند که تصویب این طرح باعث ایجاد نوعی هرج و مرج و سردرگمی کاربران می‌شود. این دیدگاه را قبول دارید.
وارد شدن یک TLD جدید به این بازار مسلما یک نوع آشفتگی به وجود می‌آورد؛ اما وارد شدن به این بازار کاملا اجتناب‌ناپذیر است. در حال حاضر آیکان دور سوم ثبت نام‌دامنه عمومی را شروع کرده است که با این کار حداقل 3 هزار نام‌دامنه سطح بالای جدید وارد بازار می‌شود. بنابراین این آشفتگی با حضور این نام‌دامنه‌ها بیشتر از آن چیزی خواهد شد که با ورود «. ایران» به وجود می‌آید. من معتقدم که استفاده از نام‌دامنه‌ای مانند «. ایران» یک وجه تمایز نسبت به دیگر آدرس‌های اینترنتی ایجاد می‌کند و امکان تشخیص آن از سایر دامنه‌ها راحت‌تر خواهد بود. همچنین باید بدانید که فلسفه به وجود آمدن چنین نام‌دامنه‌هایی این است که تمامی اقشار جامعه بتوانند از اینترنت استفاده کنند. همچنین تایپ این نوع آدرس به راحتی و با کمترین اشتباه همراه خواهد بود.
ماه گذشته خبر از هک و نفوذ به سامانه آیکان منتشر شد. به دنبال این خبر اعلام شد که ایرانی‌ها اجازه ثبت نام‌دامنه را از دست داده‌اند. باتوجه به قوانین تحریمی مگر ایران اجازه ثبت نام‌دامنه جدید را داشته است؟
متن راهنمای ثبت نام‌دامنه درسایت آیکان به اعتقاد من دارای ابهاماتی از نظر حقوقی است. این ابهام باعث می‌شود که آیکان ثبت نام‌دامنه جدید را از کشورهای تحت تحریم آمریکا هم بپذیرد و هم نپذیرد. یعنی از طرفی آیکان به دلیل اینکه ادعای بین‌المللی بودن را دارد امکان اجازه ثبت دامنه به چنین کشورهایی را می‌دهد؛ اما از طرف دیگر به خاطر اینکه مجبور به رعایت قوانین کشور آمریکا است، نمی‌تواند اجازه ثبت نام‌دامنه را به این کشورها بدهد. اما در حالت کلی آیکان ثبت نام‌دامنه را از کشورهای تحت تحریم قبول می‌کند؛ اما درشرایطی که از این سازمان خواسته شود که درخواستی را قبول نکند، این دستور را انجام می‌دهد.
در سومین فرصت برای ثبت TLDهای جدید آیا اطلاع دارید که ایران اقدام به ثبت نام‌دامنه جدید کرده باشد.
از بخش خصوصی هیچ اطلاعی ندارم. اما از بدنه دولتی؛ یعنی سازمان فناوری اطلاعات و مخابرات کشور درخواست‌هایی را به این سازمان ارائه کرده‌اند.
در یکی از گفت‌وگوهای اخیرتان گفته بودید کاربران ایرانی استقبال چندانی برای ثبت‌نام‌دامنه‌های جدید ندارند. علت این استقبال کم‌رنگ چیست؟
یکی از دلایل اصلی این استقبال کمرنگ می‌تواند به این خاطر باشد که ممکن است سرمایه‌گذاری در این حوزه با شکست مواجه شود. ثبت نام برای دریافت نام‌دامنه دو هزینه مجزا دارد. یک هزینه آن مربوط به پرداخت حدود 190هزار دلار به آیکان برای درخواست ثبت نام اولیه است؛ اما این تنها هزینه‌ای نیست که باید پرداخت کنید؛ چراکه پرکردن این درخواست ثبت نام بسیار سخت است و برای تکمیل آن نیاز به کمک گرفتن از مشاورانی ترجیحا خارجی است. قیمت مشاوران خارجی برای تکمیل کردن این در خواست ثبت نام از 80 هزار دلار به بالا آغاز می‌شود. در واقع یک درخواست‌کننده ثبت نام‌دامنه، باید هزینه 100 هزار دلاری تنها برای مشاوره پر کردن درخواست ثبت، در نظر بگیرد که در آخر هم مشخص نیست که آیا آیکان این درخواست نامه را از شما قبول می‌کند یا خیر. پس چندان برای یک کاربر ایرانی با شرایط موجود در کشور به صرفه نیست که این هزینه را برای ثبت نام‌دامنه عمومی سطح بالا پرداخت کند.