پیش به سوی نظام مهندسی شبکه

گفت و گو: ایمان بیک ، فخری زارع

به طور خلاصه برنامه‌های اصلی  کمیسیون شبکه در دور جدید هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای چیست؟
همان طور که می‌دانید برنامه اقدام سازمان نظام صنفی استان تهران تدوین شده و کمیسیون شبکه نیز در چارچوب همین برنامه، سرفصل‌های مشخصی را به عنوان برنامه‌های کمیسیون ارایه داده است. به این ترتیب چهار موضوع اصلی در چارچوب برنامه کنونی سازمان داریم که اولین آنها  به روزآوری تعرفه خدمات شبکه مطابق دوره‌های گذشته است.  دومین برنامه ما ارایه پیشنهاد برای منطقی کردن حقوق وارداتی کالاها و تجهیزات شبکه است.  پیگیری و تایید نقشه‌های ساختمانی و پیگیری و تدوین نظام جامع مهندسی شبکه نیز دو برنامه اصلی دیگر کمیسیون است که دنبال می‌کنیم.

تا آنجا که به یاد داریم حدود یک سال پیش مشکلی در زمینه تعرفه واردات تجهیزات شبکه پیش آمد که کمیسیون وقت شبکه پیگیری می کرد، رسانه‌ها هم کمک کردند و مشکل حل شد. هنوز هم در این زمینه مشکل دارید؟
آن مشکل در مورد تجهیزات اکتیو پیش آمد که حل شد. باید توجه داشت که تعرفه‌ها با توجه به اینکه تولیدی برای آنها وجود دارد یا نه و موارد دیگر تعیین می شوند. تعداد اقلام تجهیزات شبکه بسیار زیاد است و فقط در چند بخش محدود تولید داریم و سایر اقلام از کشورهای دیگر وارد می‌شود. هرچند در تعیین تعرفه‌ها این تناسب‌ها در نظر گرفته شده، اما به هر حال هنوز هم مشکلاتی وجود دارد. ضمن اینکه یکی از وظایف ما در این زمینه پایش و مراقبت دایمی است تا تعرفه‌ها دچار تغییرات منفی نشود. جدیدا تعاملاتی بین اتحادیه فناوران رایانه و نظام صنفی رایانه صورت گرفته و درخواست‌‌ها در مورد تعرفه‌ها مطرح شده است.

گفتید مشکل تجهیزات اکتیو حل شده، در مورد تجهیزات پسیو (غیر فعال) شبکه مشکل دارید؟
بله. عمدتا در تجهیزات غیر فعال مثل کابل‌ها مشکل تعرفه داریم و در برخی موارد به بهانه تولید داخلی، تعرفه‌ها بالاست. اما کسی دقت نمی‌کند که این تجهیزات کارایی‌های متفاوتی دارند و گاه تولیدات داخل، نیازمندی‌ها را پوشش نمی دهد.

 برنامه سوم شما پیگیری و تایید نقشه‌های ساختمانی است. این برنامه را در قالب همان تفاهم نامه با شهرداری تهران دنبال می کنید؟
بله معتقدیم در طرح و نقشه ساختمان‌ها باید موارد مرتبط با شبکه  در نظر گرفته شود.
 
منظور شما این است که یک لایه به نقشه ساختمان اضافه شود؟
منظور نقشه خود ساختمان نیست. بلکه نقشه و طرحی که برای شبکه ساختمان‌ها داده می‌شود. متاسفانه در ایران موقعی که ساختمان‌ها ساخته می شود، کسی به موضوع شبکه داخلی آنها توجه نمی کند، در حالی که در دنیای امروز شبکه سازی بسیار اهمیت دارد.
 به همین دلیل است که تفاهم ما با شهرداری که بر اساس آن مشاوران شبکه در کنار مهندسان ناظر ساختمانی قرار می گیرند، ما را امیدوار کرده است.

به نظر می‌رسد تفاهم‌نامه با شهرداری یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای کمیسیون شبکه بوده است. این تفاهم‌نامه هم اکنون در چه مرحله‌ای است؟
تفاهم‌نامه در کارگروه مربوطه در کمیسیون شبکه در حال پیگیری است.استانداردها مشخص شده و به اطلاع طرف مقابل رسیده است. منتظریم جلسه مشترکی تشکیل شود تا کار ترجمه اسناد را هم انجام دهیم.

چه استانداردی را پیشنهاد کرده اید؟
پیشنهاد کمیسیون شبکه استاندارد 11801 ISO و  11803/ IEC /ISO است. در واقع پیشنهاد ما روی ایزوست زیرا با تفاهم‌نامه سازمان استاندارد هم تطابق دارد.
گام‌های بعدی پس از پیشنهاد استاندارد برداشته خواهد شد مانند ترجمه استانداردها و بومی‌ کردن ساختار نظام مهندسی.

فعلا تنها با شهرداری تهران تفاهم‌نامه امضا شده است. اگر این دستورالعمل در تمام استان‌های کشور پیاده شود به طبع بازار بزرگی ایجاد خواهد شد.
بله، قطعا همین‌طور است. کافی است این موضوع را در قالب بخشنامه‌ای به شهرداری‌های کشور اعلام کنند.  به هر حال ما باید کار را از یک جا شروع می کردیم که شهرداری تهران امکان خوبی بود.

فکر می‌کنید در چه گروه ساختمان‌هایی این تفاهم نامه اجرایی شود؟
در نهایت در تمام ساختمان‌ها این اتفاق باید بیفتد. از ساختمان‌های بزرگ باید شروع کرد. اینترنت از طرق مختلف وارد منازل می‌شود که یکسری استانداردهای خاص خود را دارد. در حال حاضر در مورد ساختمان‌های تجاری و اداری صحبت می‌کنیم ولی باید آن را به سمت ساختمان‌های مسکونی ببریم. زیرا این نیاز پیش می‌آید.

تفاهم شما با شهرداری به ساختمان‌های اداری و دولتی مربوط می شود. اما مگر چقدر ساختمان اداری جدید تاسیس می‌شود؟
وقتی اقتصاد پویا باشد، با توجه به تغییر مداوم   تکنولوژی، تمامی ساخته‌ها ظرف دو تا 10 سال دچار تغییر می‌شوند.

موضوع شبکه سازی در مجتمع‌های مسکونی را هم می توان از طرق دیگری پیگیری کرد. در حال حاضر طرح مهمی که در دولت پیگیری می‌شود، بحث شبکه ملی اطلاعات و فیبر نوری خانگی است. به این ترتیب همه ساختمان‌های مسکونی نیاز به شبکه سازی دارد. برای این بازار فکری کرده‌اید؟
کشورهای پیشرفته تجربه‌های اینچنینی داشته اند و ما هم خواه ناخواه باید به این سمت برویم. وقتی صحبت از نظام جامع مهندسی شبکه به عنوان برنامه اصلی کمیسیون  می‌کنیم، یعنی پیش‌بینی برای این موضوع هم شده است. اما فعلا مشکل اصلی این است که در ساختمان‌های اداری و تجاری، شبکه وجود دارد اما به استانداردها توجه نشده و نظارتی وجود نداشته است. این تخصص کارشناسان و مشاوران تایید صلاحیت شده شبکه است که این نظارت‌ها را انجام دهند و جلو مشکلات احتمالی آینده را بگیرند.

به این ترتیب باید منتظر تاسیس سازمان نظام مهندسی شبکه باشیم؟
قرار نیست ساختار دیگری ایجاد شود، بلکه در چارچوب سازمان نظام صنفی رایانه‌ای یکسری دستورالعمل‌ها با همکاری ارگان‌های مربوطه تدوین می‌شود.

فکر نمی‌کنید اگر ساختارمند شود قدرت بیشتری خواهد داشت؟
در حال حاضر چنین نگرشی ندارم اما ممکن است در آینده آنقدر بزرگ شود که نیازمند نظام مهندسی شود.

آیا تشکیل این نظام به عمر کمیسیون شما قد می‌دهد؟
لزوما معروفی نباید این کار را انجام دهد. اگر توانستیم در دوره سه ساله یا در دوره شش ساله باید پیاده شود.  اگر هم نشد، به هر حال هر کسی در کمیسیون شبکه باشد این موضوع مهم را پیگیری خواهد کرد.

انتظار دارید در دوره سه یا شش ساله شما در کمیسیون اتفاق بیفتد؟
باید این اتفاق بیفتد. ساختار سازی در ایران خیلی کند پیش می رود، اما حتما ظرف پنج تا 10 سال این ساختار ایجاد می‌شود.

10 سال خیلی دیر نیست؟
IT صنعتی جوان است و شبکه از آن جوان‌تر. به هر حال باید ساختارسازی انجام شود.

اینها که گفتید برنامه‌ها بود. کمیسیون شبکه تا حالا چکار کرده است؟
تاکنون شش جلسه تشکیل داده‌ایم و اعضا مشخص شده‌اند. تغییراتی هم در کارگروه‌ها داده شده، مثلا کارگروه امنیت شبکه را حذف کردیم چون کمیسیون مستقل افتا وجود دارد. یکسری وظایف هم برای کارگروه‌ها تعیین کرده‌ایم. البته کمیسیون شبکه برنامه فعالیت‌ مدون داشت.

کمیسیون چند کارگروه دارد؟
کارگروه تجهیزات ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها که فعلا تشکیل نشده، کارگروه مهندسی شبکه و انتقال داده و کارگروه مسایل حقوقی و تنظیم مقررات فعالیتش را آغاز کرده، کارگروه آموزش شبکه و امنیت را هم ادغام کرده‌ایم. کارگروه روابط عمومی هم داریم. حیطه دیتاسنتر در کارگروه ذخیره‌سازی و پردازش داده پیگیری می‌شود اما ممکن است بعدا کارگروه جدیدی برای آن تشکیل دهیم. کارگروه‌های دیگر هم وجود دارد. می‌دانید که بعضی کارگروه‌ها ساختار مدوام ندارند و حسب مورد و به طور مقطعی تشکیل می‌شوند.

در مورد دیتاسنتر در حد یک کارگروه فعال به آن فکر کرده‌اید؟
بله، قطعا. پیشنهاداتی در این خصوص ارایه شده که در حال پیگیری آن هستیم.

به نظر می‌رسد ساختار کمیسیون‌های نظام صنفی یکبار تعریف شده، تغییرات کوچکی کرده و عملا دیگر دست نخورده است. اما شاید با توجه به تغییر مسایل صنف نیاز به تغییرات بیشتری باشد. مثلا یکی از مهم‌ترین موضوعات مشترک شرکت‌ها مناقصات است. آیا بهتر نیست به جای اینکه هر کمیسیون به طور جداگانه موضوع مناقصات را بررسی ‌کند یک کمیسیون مناقصات باشد؟ یا مثلا تنظیم مقررات که مشترک کمیسیون‌هاست نباید کمیسیون شود؟
در مورد مناقصات، ممکن است مسایل شرکت‌ها مثلا در سخت افزار، نرم افزار و شبکه با هم متفاوت باشد. در مورد تنظیم مقررات هم کارگروه تنظیم مقررات  در خود هیات مدیره شکل گرفته است. در داخل کمیسیون‌ها کارگروه‌های مشابه مشکلات را مطرح و بررسی و پس از جمع‌بندی در کارگروه تنظیم مقررات مطرح می‌کنند.

در حال حاضر مهم‌ترین مشکل شرکت‌های فعال شبکه‌ای چیست؟
مشکل عمده مناقصه دولتی است که فعالیت شبکه کارها را تحت الشعاع قرار داده است. زمان بازگشایی پاکت ‌ها بسیار طولانی است که با توجه به افزایش لحظه‌ای نرخ ارز مشکل آفرین است. در واقع شرکت‌ها در مناقصات تعهداتی به سیستم دولتی می‌دهند که ممکن است با تغییر شرایط کشور، عمل به این تعهدات ممکن نباشد، اما دولتی‌ها می‌گویند باید مشکلات را پیش‌بینی می‌کردید. حال آنکه مشکلاتی مثل تلاطم نرخ ارز و تشدید تحریم‌ها را  هیچ کس نمی‌توانست پیش‌بینی کند. تحریم باعث می‌شود برنده مناقصه نتواند به موقع کالا را تامین کند. در حال حاضر هم تحریم سخت شده و هم شرایطی در گمرک‌ها هست که ورود کالا را با تاخیر مواجه می‌کند. در همین حال وقتی امکان حواله ارزی وجود نداشته باشد، خود تاخیر ایجاد می‌کند.

آیا مذاکره‌ای شده است که دولتی‌ها مشکلات مربوط به مناقصات را درک کنند؟
موضوع آنقدر جدی است که باید به سرعت به آن پرداخته شود.
در قراردادها بند خوبی به عنوان "فورس ماژور" داریم. ما معتقدیم که شرایط کنونی فورس ماژور است اما کارفرماها با این بهانه که باید مشکلات را پیش‌بینی می‌کردید به آن اهمیت نمی‌دهند.
این مورد باعث شد درخواستی از طرف همکاران صنفی انجام بگیرد و در تاریخ یازدهم دی ماه با حضور حدود 20 شرکت بزرگ شبکه کار نشستی برای بررسی این مشکل برگزار شد که به دستور و اطلاعیه ای منجر شد. در این اطلاعیه به شرکت‌ها توصیه شد اگر قصد شرکت در مناقصات دولتی را دارند مواردی که در این دستور جلسه قید شده را رعایت کنند. برگزار کنندگان مناقصات نیز اگر منطقی باشند باید این موارد را قبول کنند. زیرا برخی از شرکت‌ها با 30 یا 40 درصد ضرر به خاطر شرکت در مناقصات مواجه شده‌اند که این ضرر غیرقابل جبران است.

نمی‌توانید این راه‌کارها را در صنف مطرح کنید که شبکه‌ای‌ها دیگر با شرایط قبلی در مناقصات شرکت نکنند. این قدرت را نظام صنفی رایانه‌ ندارد؟
ما در حوزه شبکه این مشکل را داشتیم که بررسی ‌و اطلاع رسانی کردیم حتما در کمیسیون‌های دیگر نیز این مشکل بررسی شده است. قطعا این قدرت وجود دارد.

وضعیت واردات تجهیزات شبکه اکنون چگونه است؟
در حال حاضر واردکنندگان زحمت زیادی می‌کشند که از طرق مختلف کالا را وارد کشور کنند اما اینجا با مشکل مواجه می‌شوند. در حوزه شبکه بخش عمده تجهیزات از خارج از کشور وارد می‌شود، چه بخش پسیو و چه اکتیو. اما در داخل کشور ما با "تحریم در تحریم" هم مواجه می‌شویم.

تحریم در تحریم چیست؟
 مواردی چون روال تایید استاندارد، تعرفه‌ها، طرح شبنم وغیره مشکلاتی افزون بر تحریم به ما تحمیل می‌کند. هرچند این موارد از برخی لحاظ منطقی است و بنابر منافع ملی انجام می‌شود، ولی روش‌ اجرای آنها درست نیست. مثلا در مورد تجهیزات شبکه باید هرگونه سوییچ و روتر در آزمایشگاه استاندارد دانشگاه صنعتی شریف مورد آزمایش قرار گیرد. اما تجهیزات آزمون آن آزمایشگاه کم است و معمولا زمان زیادی صرف می شود تا آزمایش‌ها انجام شود. از سوی دیگر قیمت آزمون‌ها هم بالاست و موجب افزایش قیمت کالا می‌شود. حال آنکه انتظار می‌رود این هزینه را از چهار در هزار یا هشت درهزاری که از واردات می گیرند، تامین کنند.
این مشکل  در کارگروه تنظیم مقررات کمیسیون شبکه نظام صنفی رایانه‌ای در دستور کار است. جلسات خوبی نیز با دانشگاه صنعتی شریف در این مورد داشتیم و با دکتر خاکساری در این هفته جلسه خواهیم داشت تا به جمع بندی برسیم.
 درواقع اینکه استادان دانشگاه محصولات شبکه را ارزیابی کنند، خوب است. اما  با این حجم از کالا که مواجه می‌شوند دیگر دانشگاه جای مناسبی برای این مورد نیست.

معمولا پروسه آزمایش تجهیزات شبکه در دانشگاه صنعتی شریف چقدر طول می‌کشد؟
بستگی دارد. بین 15 روز تا یک ماه طول می‌کشد.

چند درصد از تجهیزات شبکه مورد نیاز کشور وارداتی است؟
اگر پروژه‌ای نگاه کنیم. رک و بخش دیگری از تجهیزات در ایران هم تولید می‌شود ولی قیمت آنها هم در ایران تحت تاثیر ارز بالا خواهد رفت.

از موضوع کمیسیون شبکه خارج شویم. چه شد که مسوولیت خزانه‌ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای را پذیرفتید؟
انتخاباتی که در هیات مدیره انجام شد منجر به این شد که من خزانه‌دار شوم.

کارگروه درآمد هم در هیات مدیره تشکیل شده که شما رییس آن هستید. در حال حاضر راه‌های کسب درآمد برای سازمان چیست؟
اصلی‌ترین آن حق عضویت است. ولی در این کارگروه راه‌های دیگری را هم بررسی می کنیم. ببینید. در دنیا مبحثی مطرح است به نام بازاریابی برای سازمان‌های غیر انتفاعی.
در سایر سازمان‌ها چه در ایران و چه در سطح جهانی این مورد انجام شده و باید در مورد آن فکر کنیم. یکی از اشکالاتی که وجود دارد این است که پرداخت حق عضویت اجباری نیست. البته به بنیان گذاران سازمان خرده نمی‌گیرم چون آنها هم با بررسی شرایط این شیوه را انتخاب کرده بودند. اما به نظر می رسد باید در اساسنامه تغییر انجام شود و عضویت اجباری شود.
در عین حال هم اکنون تغییراتی در سایت سازمان ایجاد شده که می‌توان از طریق آن جذب آگهی کرد. موضوع نمایشگاه‌های تخصصی نیز مطرح است که باید روی آن کار شود.

قراردادهایی که مثلا با سازمان فناوری اطلاعات منعقد کرده اید و در مواردی هم به مرحله  اجرایی رسیده نیز  از منابع مهم درآمدی سازمان است.
یکسری کارها جلو رفته و باید پیگیری شود. این درآمد خوب خواهد بود که فشار را از سازمان کم می‌کند.

در مورد قراردادهایی که سازمان منعقد می‌کند، فرآیند انتخاب پیمانکار چگونه است؟
من چون این کار را نکرده‌ام، نمی‌دانم. در حد مطالعه موضوع می‌دانم  بنابراین بهتر است از مسوولان دوره قبل بپرسید.

فرآیند چیست؟
بهتر است اگر سوالی هست از مسوولان دوره گذشته پرسیده شود. از این به بعد اگر قراردادی به مرحله جذب پیمانکار برسد، من پاسخگو خواهم بود.

از این به بعد اگر پروژه‌ای جذب کنید چگونه تخصیص می‌دهید؟
فعلا برای آن ایده‌ای ندارم چون حوزه‌ها مختلف است.

در حال حاضر وضعیت خزانه سازمان چگونه است؟
اگر عنوان مصاحبه امید باشد، من ناامید نیستم. ما یک صنف پویا و جوان داریم که می‌دانند مشکلات صنفی تنها از طریق سازمان حل خواهد شد به همین دلیل تاکنون از بخش عمده‌ای از سازمان حمایت کرده‌اند. در انتخابات شرکت کرده‌اند و در مجامع بوده‌اند.
در هر صورت هیچ سازمانی بدون منابع مالی و انسانی زنده نمی‌ماند. من هم به عنوان خزانه‌دار مسوولیت‌هایم مشخص است. باید کنار سازمان باشم و کمک کنم سازمان دچار مشکل نشود. هم اکنون نیز سازمان دچار مشکل نیست. منابعی از قبل پیش‌بینی شده که به سازمان کمک می‌کند و قراردادهایی داریم که در حال پیگیری است.

به عنوان خزانه‌دار جدید مواردی دیده اید که در سازمان شفاف نباشد؟
شعار هیات مدیره جدید سازمان شفاف‌سازی و قرار گرفتن در اتاق شیشه‌ای است. ضمن اینکه طبق اساسنامه و آیین‌نامه‌های سازمان هریک از اعضا می‌توانند بیایند و مواردی که شک‌برانگیز است را ببینند و اسناد را مطالعه کنند. البته همه موارد مالی زیر نظر یک خزانه‌دار و امور مالی نیست. تصمیماتی در هیات مدیره گرفته می‌شود که بر اساس آن خزانه‌دار کار خود را انجام می‌دهد.
البته در سازمان تعداد قراردادها و مشاوره‌ها خیلی کم است و سازمان درآمدش مشخص بوده، پرداخت‌هایش مشخص بوده و مسلما هیات مدیره‌های قبلی هم اگر پرداختی کرده‌اند، دلیل داشته است.
 
بنابراین شما در این زمینه عدم شفافیتی ندیده‌اید؟
 من چیزی ندیده‌ام. توجه کنید که صورت‌های مالی سازمان توسط سازمان‌های معتبر حسابرسی می شود.اما اگر نکته‌ای هم وجود داشته باشد قابل بررسی است.
من هم موظفم اگر در موردی با عدم شفافیت برخورد کردم آن را پیگیری کنم تا به نتیجه برسد.

گفتید حق اعضاست که بیایند اسناد و مدارک را ببینند. آیا رییس سازمان می‌تواند اجازه بررسی اسناد و مدارک را ندهد؟
 اگر در اتاق شیشه‌ای باشد، نه.من فکر نمی‌کنم چنین اتفاقی بیفتد و به نظر من موضوع کاملا شفاف است. البته مواردی هست که ممکن است خوب پیگیری نشده باشد و در بحث‌های هیات مدیره نیز همین مبحث مطرح شده است.

از اینکه در این برهه اقتصادی کار صنفی می‌کنید پشیمان نیستید؟
نه پشیمان نیستم. چون تعهد کرده‌ام. اهالی صنف به من رای داده اند و من در قبال رای آنان خود را مسوول می‌دانم. کار صنفی برای من نسبت به کار خودم ارجح است. تا آنجایی که لازم باشد به امور سازمان می پردازم و حتی از اینکه مدتی کار شرکت خودم را به همکاران بسپارم ابایی ندارم.

اگر فرض کنید همین امروز کار هیات مدیره سازمان تمام شود و بگویند فردا انتخابات است دوباره شرکت می‌کنید؟
بله. همچنان علاقه‌مند و معتقد هستم که خیلی کارها را در صنف می‌توان انجام داد. هرچند مشکلات و موانع بسیار زیاد است ولی این مشکلات را باید کنار زد.

شما در صنف شبکه کارها و خارج از آن به عنوان یک فرد خوشنام، معقول و مورد اعتماد صنف شناخته شده‌اید، رمز این کار چیست؟
 باید از دوستان بپرسید. فقط برای این انتخاب باید حداکثر تلاش را بکنم. همه تلاش‌ من این است که باعث رنجش دوستانم نشوم و فرد نیکی باشم.