نسبت مبهم شبکه ملی اطلاعات با اینترنت بین‌الملل

ر تازه‌ترین اظهارنظر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز قرار است شبکه ملی اطلاعات در خردادماه سال 91 فاز نخست آن‌ به طور کامل زیر بار برود. هرچند به‌طور رسمی در بهمن‌ماه امسال عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد. در این میان پرسش‌های گوناگونی مطرح شده از جمله اینکه آیا اینترنت ملی قرار است به این معنی باشد که دسترسی به هر سایتی که دولت صلاح بداند مجاز و غیرآن ممنوع باشد؟ شبکه‌ای که قرار است در فاز نخست برای ۱۰ میلیون کاربر ایرانی دسترسی به پهنای باند با سرعت ۲۰ مگابایت بر ثانیه را به ارمغان بیاورد. برخی‌ها نیز کندی سرعت اینترنت را به دلیل آغاز فاز عملیاتی اینترنت ملی در کشور می‌دانند. شبکه ملی اطلاعات یک شبکه کامل و جامع برای تامین پهنای باند مورد نیاز فعالیت‌های مختلف تعریف شده به همین دلیل و با توجه به همگرایی میان ارتباطات تصویر و دیتا در این شبکه ارایه پهنای باند بسیار زیاد به کاربران پیش‌بینی شده تا امکان استفاده از سرویس‌هایی چون ویدیو درخواستی (VOD) و تلویزیون اینترنتی (IPTV) و امکان آپلود این محتوا برای شهروندان ایرانی فراهم شود. با این وجود این نگرانی هنوز هم ادامه دارد و در گفته‌های مسوولان اثری از تلاش برای رفع این دغدغه کاربران دیده نمی‌شود.

شبکه‌ای برای امنیت داده‌های داخلی
بنا بر اظهارات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ورود اینترنت به کشور از همان ابتدا و ارایه آن اشتباه بوده است چرا که برخی از مشترکان هستند که نیازی به شبکه اینترنت بین‌الملل نداشته و تنها نیاز به دریافت خدمات از دولت دارند. از این رو در ابتدای ورود اینترنت به کشور، این دو شبکه- شبکه اینترنت بین‌الملل و شبکه اطلاعات داخلی -روی یک بستر ارایه که یک نوع اختلاط را به وجود آورد موجب یکسان پنداشتن این دو مقوله شد. تقی‌پور در گفت‌وگو با فارس درباره استفاده از واژه اینترنت ملی بیان می‌کند البته به نظر من اصطلاح «اینترنت ملی» هم ترکیب درست و متجانسی نیست چراکه اینترنت، یک شبکه جهانی است و با ملی بودن همخوانی ندارد. با این حال او مهم‌ترین اقدام ما، طراحی و اجرای شبکه ملی اطلاعات، را در این می‌داند که میان ارایه خدمات الکترونیکی در داخل کشور و پهنای باند بین‌الملل تفکیک صورت خواهد گرفت. البته مسوولان کشور مهم‌ترین عامل راه‌اندازی اینترنت ملی را امنیت و حراست از داده‌های داخلی عنوان می‌کنند. به طوری که فرمانده نیروی انتظامی کشور نیز نتوانسته نسبت به این مساله بی‌تفاوت باشد و در این زمینه اعلام کرده اینترنت ملی محافظ خوبی برای حفظ اطلاعات مردم و امنیت کشور است. سردار احمدی‌مقدم این اقدام را در راستای منافع ملی کشور می‌داند. او با تعریفی دیگر از شبکه ملی اطلاعات گفته است اینترنت ملی یعنی اگر می‌خواهیم حساب بانکی خود را کنترل کنیم چه ضرورتی دارد که یک‌بار از طریق سرورها به خارج از کشور برویم و برگردیم و یک ردی از اطلاعات خودمان در موتورهای جست‌وجوگر که موتور جاسوسی هستند باقی گذاریم. با این وجود در این حال نیز نمی‌توان توجیه قابل قبولی برای فراهم کردن این اینترنت برای شهروندان در نظر گرفت. دغدغه‌ای که همچنان پابرجاست احتمال جایگزینی اینترنت ملی با آن چیزی است که امروز به نام اینترنت می‌شناسیم.

هزینه‌های میلیاردی برای راه‌اندازی اینترنت ملی
از زمان اعلام طرح راه‌‌اندازی اینترنت ملی با هزینه یک‌میلیارد دلار توسط وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، تاکنون اظهار‌نظرهای مختلفی از سوی کارشناسان و مسوولان فعال در حوزه آی‌تی درخصوص این طرح عنوان شده است. البته پیشتر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در گزارشی به دولت هزینه راه‌اندازی شبکه ملی اینترنت را 15 هزار میلیارد ریال و مدت زمان اجرای آن را سه سال اعلام کرده که 600 میلیارد ریال برای توسعه هسته پرسرعت در شبکه ملی اینترنت، 600 میلیارد ریال برای تکمیل خریدهای طرح توسعه Core _‌هسته_ و Edge شرکت فناوری اطلاعات، 1800 میلیارد ریال برای بستر فیبر نوری برای ارتباطات سراسر کشور به میزان 30 هزار کیلومتر و 600 میلیارد ریال نیز برای توسعه شبکه‌های شهری در 30 مرکز استان اختصاص خواهد یافت. وزارت ارتباطات برای توسعه شبکه‌های شهری در 336 مرکز شهرستان و 680 شهر توسط شرکت‌های مخابرات استان‌ها 2940 میلیارد ریال بودجه پیشنهاد داده است. همچنین، 300 میلیارد ریال اعتبار برای توسعه شبکه‌های دسترسی شهرستان‌ها و مراکز استان‌ها، 600 میلیارد ریال برای تقویت ارتباطات بین‌الملل، 1050 میلیارد ریال برای راه‌اندازی سه مرکز داده در سطح ملی در تهران و دو شهر دیگر، 1200 میلیارد ریال برای راه‌اندازی هشت مرکز داده سطح منطقه‌ای و 1500 میلیارد ریال برای راه‌اندازی 30 مرکز محاسباتی استانی پیشنهاد شده است. تمامی این هزینه‌ها در کنار نگرانی مردم درخصوص از دست دادن شبکه اینترنت بین‌الملل دغدغه‌های عموم را نسبت به استفاده از شبکه ملی اطلاعات بیشتر کرده است. کند شدن سرعت دسترسی به اینترنت به دنبال قطع شدن پورت‌های وی پی آن و همچنین آزمایش شبکه برای فیلترینگ موجب شده تا اذهان عمومی نسبت به اینکه شبکه ملی اطلاعات جایگزین اینترنت بین‌الملل می‌شود، دچار تردید شوند. هر چند وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که بستر انتقال شبکه بانکی کشور بر شبکه داخلی و جداسازی آن از شبکه اینترنت بین‌الملل فراهم شده تا دیگر نیازی به وی‌پی‌آن نباشد.