«شبنم» نیاز به اطلاع‌رسانی عمومی و بازرسی مستمر دارد

 از این رو پس از کاهش تعرفه واردات تلفن همراه از 25 به 10 درصد در مرداد ماه امسال، طرحی با عنوان شبکه بازرسی و نظارت مردمی با نام اختصاری شبنم از سوی وزارت بازرگانی سابق ارایه شد که بر اساس آن، همه کالاهای وارداتی از جمله گوشی‌های تلفن همراه هنگام ترخیص از گمرک حاوی برچسبی با عنوان شبنم شوند که یک هولوگرام دوبعدی منحصربه‌فرد است، امکان کپی ندارد و امکان تشخیص کالای تقلبی از اصل را برای خریدار فراهم می‌کند؛ به این ترتیب که خریدار می‌تواند با عکاسی از برچسب روی کالا و ارسال آن به سامانه شبنم نسبت به اصل یا تقلبی بودن کالا اطمینان یابد.
این طرح تابستان امسال از سوی ستاد مبارزه با کالای قاچاق و ارز ارایه شد و قرار بود از اوایل آبان‌ماه اجرا شود. در آن زمان ستاد مبارزه با قاچاق کالا وارد عمل شد اما این طرح ظاهرا یا به شکل آزمایشی اجرا شد یا خیلی جدی گرفته نشد، اما مسکوت هم نماند.
قرار شد از اول دی‌ماه این طرح به شکل خیلی جدی دنبال شود که بر اساسا گزارش‌های رسیده از ابتدای ماه جاری بازرسان ستاد مبارزه با کالای قاچاق در بازارهای موبایل مستقر شده و نیروهای این ستاد به شکل نامحسوس کنترل همه‌جانبه خود را بر روی بازار تلفن همراه ایران اعمال
 می‌کنند.
گفتنی است از چند روز گذشته که بازرسان ستاد مبارزه با قاچاق کالا در بازار تلفن همراه مستقر شده‌اند پس از بازرسی روزانه چندین مغازه در بازار علا‌ءالدین فروشگاه‌هایی را که دارای گوشی‌های فاقد برچسب شبنم بودند جریمه‌هایی معادل 4 یا 5 میلیون تومان کرده‌اند.

واردکنندگان چه می‌گویند؟
به گفته شروین فریگام، مدیر بازاریابی شرکت سونی اریکسون در ایران طرح شبنم، پروژه بسیار خوبی است که موجب می‌شود کالا به شکل موازی با مبادی رسمی وارد بازار تلفن همراه کشورمان نشود. وی معتقد است این طرح هم به نفع واردکننده رسمی و هم فروشندگان و در نهایت مصرف‌کنندگان است.
شروین فریگام می‌گوید: اما اگر در این زمینه مشکلاتی مثل کپی کردن وجود داشته باشد اثر بخشی آن کاهش می‌یابد.
وی می‌افزاید: البته از آنجا که ستاد مبارزه با قاچاق کالا از ابتدای دی‌ماه وارد عمل شده و به شکل جدی بر درج هولوگرام شبنم روی کالاها نظارت می‌کند، اگر این روند همچنان با جدیت ادامه یابد، می‌توان انتظار داشت که حجم کالای قاچاق در این بازار به شکل چشمگیری کاهش یابد.
اما در غیر این‌صورت احتمال کاهش صرفا 20 تا 25 درصدی کالای قاچاق در بازار وجود دارد.
وی می‌گوید: تجربه نشان داد در سال‌های گذشته که تعرفه افزایش نیافته بود و طرح رجیستری گوشی هم در کشور اعمال می‌شد میزان قاچاق کالا در کشور بسیار کاهش یافت.
فریگام نظارت مداوم نیروی انتظامی و ستاد مبارزه با کالای قاچاق بر بازار همراه را از آنجا که نیاز به منابع انسانی و زمان زیادی دارد، کمی بعید دانست و گفت: لازم است راهکار به گونه‌ای باشد که واردات کالای قاچاق برای کسی به‌صرفه نباشد.
به گفته وی، کاهش سود بازرگانی می‌تواند در کاهش میزان کالای قاچاق موثر باشد و یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند در این امر موثر باشد کاهش زمان ترخیص کالا از گمرک است. وی می‌گوید: اگرچه گوشی‌ تلفن همراه یک کالای فاسد شدنی نیست اما از آنجا که کالای به‌روزی است زمان ورود آن به بازار بسیار مهم‌ است.
به گفته فریگام، ترخیص گوشی از گمرک معمولا دو هفته طول می‌کشد که این زمان زیادی برای کالایی مثل تلفن همراه است که تولیدکنندگان آن به طور مداوم فناور‌ی‌ها و دستگاه‌های جدیدی به بازار جهانی معرفی می‌کنند در چنین بازاری یک روز تاخیر هم در ورود به بازار مهم است.
وی می‌گوید: کالایی مثل خودرو که به لحاظ حجمی بزرگ است اگر تعرفه آن به صددرصد هم برسد احتمال واردات آن به شکل قاچاق کم است اما کالایی مثل تلفن همراه اگر راهکار قانونی مساعدی برای واردکنندگان آن وجود نداشته باشد در هر صورتی به شکل قاچاق وارد بازار کشور می‌شود.

فروشندگان چه می‌گویند؟
فروشندگان معتقدند طرح شبنم در بازار تلفن همراه کار را برای فروشندگان راحت‌تر و تکلیف خریداران را هم معلوم کرده است. بنابراین با پرداخت تعرفه به گمرک، گوشی با قیمت تثبیت شده‌ای در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد.
اما فروشندگان هم معتقدند که ضمانت اجرای این طرح فقط در صورتی خواهد بود که پیگیری مداوم و همه‌جانبه‌ای از سوی مجریان طرح وجود داشته باشد.
فروشندگان می‌گویند: در صورتی ریشه کالای قاچاق موبایل در کشورمان خشکیده می‌شود که تعرفه واردات گوشی از 10 درصد کنونی هم کمتر شده و به 5 درصد برسد که در این صورت واردات کالا به شکل قاچاق برای قاچاقچیان به‌صرفه نخواهد بود. زیرا واردات غیر رسمی و قاچاق در صورتی که نظارت در بازار تلفن همراه وجود داشته باشد با خطر از دست دادن کالا و جریمه از سوی نهادهای ذی‌ربط مواجه است.
فروشندگان می‌گویند: زمانی که کالا با تعرفه مناسب از مبادی قانونی وارد بازار شود، فروشنده دغدغه‌ای در زمینه جلب و توقیف کالا نخواهد داشت و این قضیه در صورتی امکان‌پذیر می‌شود که تعرفه واردات کاهش یابد.
واردکنندگان گوشی‌های لوکس هم از واردات کالای قاچاق به شدت معترضند و می‌گویند: زمانی که در بازار کالای قاچاق و تقلبی وجود داشته باشد، رقابت سخت می‌شود و مشتریان زیادی را در بازار از دست خواهیم داد.
این واردکنندگان که نسبت به واردکنندگان گوشی‌های معمولی تعرفه بالاتری را باید بپردازند می‌گویند: برای اینکه واردات برای‌شان به‌صرفه باشد معمولا کالای کمتری وارد می‌کنند که به این صورت پرداخت تعرفه برای‌شان کاهش یابد و درصورت واردات 20 تا 30 دستگاه گوشی هزینه‌ زیادی را بابت تعرفه باید بپردازند که دقیقا این میزان برابر با سودی خواهد بود که از مشتری قرار است بگیرند و در این صورت سودی عایدشان
 نمی‌شود.
به گفته فروشندگان گوشی‌های لوکس، معمولا سود فروش گوشی 5/0 تا یک درصد است و بیشتر سود فروش این گوشی‌ها از کیف و لوازم جانبی آن است.
فعالان و کارشناسان حوزه تلفن همراه کشور در خصوص شرایط اجرای موفق طرح شبنم می‌گویند: اجرای طرح شبنم منوط به معرفی گسترده آن به عموم مردم است. چنان که خریداران گوشی‌ بدانند با استفاده از کد دوبعدی این امکان را دارند که با استعلام از سامانه نسبت به اصل یا تقلبی بودن کالای خود اطمینان پیدا کنند. به گفته کارشناسان این حوزه، اطلاع‌رسانی همگانی از طریق رسانه‌های عمومی باید هرچه سریع‌تر انجام شود تا این پروژه به صورت خودجوش از سوی مردم و برای مبارزه با کالای قاچاق و جعلی اجرا شود.