فروش تجهیزات IT بدون انتقال دانش فنی

فاطمه سامعی-رمضان‌علی صادق‌زاده در خصوص میزان توانمندی‌های داخلی در تولید تجهیزات مخابراتی‌ اظهار داشت: در خصوص برخی از محصولات که تولید داخلی توجیه اقتصادی ندارد، ایرادی نیست که از خارج از کشور وارد کنیم.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران افزود: در حال حاضر‌ توانایی بالفعل تولید تجهیزاتی از جمله تجهیزات سایت‌های تلفن‌همراه در کشور وجود دارد.
وی ادامه داد: علاوه بر این، حوزه‌هایی نیز وجود دارند که امکان سرمایه‌گذاری بالقوه کشور در آن حوزه‌ها وجود دارد‌ از جمله حوزه‌های نرم‌افزاری که با توجه به فارغ‌التحصیل‌های دانشگا‌هی بسیار در این حوزه، اگر از آن حمایت شود و سرمایه‌گذاری صورت گیرد، پتانسیل‌های این حوزه نیز می‌تواند بالفعل شود.
صادق‌زاده ‌گفت: تولید برخی از تجهیزات‌ به علت کم بودن تقاضا، توجیه اقتصادی ندارد‌ در این موارد وارد کردن از خارج کشور ایرادی ندارد.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران تصریح کرد: در این میان، انتقاد موجود این است که تجهیزات مورد نیاز مخابراتی به صورت ارزان و عمدتا از کشور چین (از طریق شرکت‌های هواوی و ZTE) وارد می‌شود و در این مبادلات‌ هیچ نگاه حمایتی از تولید داخل وجود ندارد.یکی از ایراداتی که به تجهیزات داخلی گرفته می‌شود، موضوع عدم توانایی رقابت کالای ایرانی با کالاهای خارجی در کیفیت است.
صادق‌زاده در این خصوص توضیح داد: ممکن است در ابتدای تولید یک محصول در  داخل، بحث‌های کیفیتی عنوان شود.‌ طبیعی است زمانی که تجهیزاتی بخواهد از ابتدا در کشور تولید شود، مشکلاتی حتی از نظر کیفیت داشته باشد‌ اما تولید داخلی آن محصول، در درازمدت برای کشوری مانند ایران‌ با توجه به حجم زیاد نیروی انسانی فارغ‌التحصیل از دانشگاه راهگشا و بسیار ضروری خواهد بود.
اپراتورها ی خصوصی متعلق به نهاد‌های عمومی
امروز بزرگ‌ترین استفاده‌کنندگان داخلی از تجهیزات مخابراتی را شرکت‌های خصوصی و تازه خصوصی‌ شده‌ تشکیل می‌دهند و این شرکت‌ها بنا بر ذات خصوصی بودن تمایل به استفاده از تجهیزات ارزان دارند.
صادق‌زاده در این خصوص اظهار داشت: استدلال  اپراتورهای مخابرات این است که خصوصی هستیم و برایمان مهم نیست که تجهیزات از داخل یا خارج کشور تهیه شود‌ بلکه تجهیزات با کیفیت و ارزان می‌خواهیم.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران اظهار داشت: اما اپراتور‌ها با این استدلال وظیفه ملی حمایت از تولید داخلی را کمرنگ نشان می‌دهند.
وی ادامه داد: درست است که اپراتورها از لحاظ ساختار اداری و طبق قوانین دولتی، خصوصی محسوب می‌شوند‌ اما برای مثال وقتی به ساختار اپراتور اول نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که نهادهای عمومی از جمله شرکت تعاونی سپاه و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، سهامداران عمده آن هستند‌ به این ترتیب درست است که این شرکت‌ها دولتی نیستند‌ اما سهامداران آنها از نهادهای عمومی هستند و اموال‌شان متعلق به مردم است.
صادق‌زاده گفت: به این ترتیب از لحاظ قوانین، دولتی محسوب نمی‌شوند اما خصوصی نیز نیستند.
صادق‌زاده‌ گفت: صندوق‌های بازنشستگی نیز چنین شرایطی را دارند، صندو‌ق‌های بازنشستگی وقتی در خرید سهام‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها شرکت می‌کنند‌ در عین دولتی نبودن، متعلق به بازنشستگان و مردم هستند.معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران‌ تاکید کرد: بنابراین نمی‌توان از وظیفه ملی حمایت از تولید داخلی، شانه خالی کرد؛ این استدلال که تجهیزات از هر جا و با کیفیت تامین شود، درست است‌ اما در درازمدت ورود تجهیزات به کشور به معنی نابودی اشتغال، ایجاد بیکاری و به ضرر منافع ملی است.
بازنگری در قانون حمایت از صنعت داخلی
صادق زاده در پاسخ به اینکه با توجه به وجود قانون حمایت از تولید داخل که براساس این قانون اپراتورهای مخابراتی موظفند حداقل 150 قلم از کالاهای مورد نیاز خود را از کالاهای داخلی تهیه کنند، اپراتورها تا چه میزان به این قانون پایبند بوده‌اند؟گفت: به اعتقاد من، قانون حمایت از صنعت داخل، نیاز به بازنگری دارد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه حدود 20-15 سال از اجرای این قانون می‌گذرد،‌ این قانون در مواردی راه فرار را برای عدم رعایت قانون، باز گذاشته است.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران تاکید کرد: در لوای وجود این قانون، اپراتورها با این استدلال که تجهیزات مورد نیازشان نمونه داخلی ندارد و داخل تولید نمی‌شود از خارج تهیه می‌کنند و من این استدلال را قبول ندارم.
وی گفت: ممکن است برخی تجهیزات هم‌اکنون در داخل کشور تولید نشود‌ اما زمانی که امکان تولید دارد، چرا نباید کمک شود که این تجهیزات در داخل کشور تولید شود.
وی ادامه داد: همچنین در بخش نرم‌افزاری استعداد‌های خوبی در کشور وجود دارد، حتی افرادی هستند که با توان علمی و توان سرمایه‌گذاری خصوصی، می‌توانند در این حوزه وارد شوند و نیازهای تجهیزاتی، مخابراتی و الکتریکی را برطرف کنند.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران افزود: قانون حمایت از صنعت داخل تنها برای خریدهای دولتی نیست که اپراتورها با تکیه بر خصوصی بودن، استدلال می‌کنند که ملزم به خرید تجهیزات از تولید‌کنندگان داخلی نیستند.
وی ادامه داد: حتی بخش خصوصی هم وقتی می‌خواهد تجهیزاتی را وارد کند‌، اگر مشابه آن در داخل کشور تولید شود، موظف است که تجهیزات مورد نیاز خود را از داخل تامین کند و نباید از خارجی‌‌ها بخرد.
متولی قانون حمایت از تولید داخل در بدنه وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد
صادق‌زاده در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی حمایت از صنعت تجهیزات مخابراتی داخل‌ از وظایف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا وزارت صنعت، معدن و تجارت‌ است؟ با اشاره به تشکیل وزارتخانه جدید صنعت، معدن و تجارت‌ گفت: ادغام اخیر وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و  معادن، اقدام بسیار کارشناسی شده‌ای است.
وی ادامه داد: با ادغام این دو وزارتخانه، وظیفه حمایت از مصرف کننده، تنظیم بازار و حمایت از تولید داخل در یک جا متمرکز شده است که به نظر من تصمیم بسیار خوبی بوده است.
وی گفت: در حال حاضر حمایت از تولید داخل به وسیله دو ارگان مورد نظارت قرار می‌گیرد که دبیرخانه آن در سازمان مدیریت سابق (معاونت جدید برنامه‌ریزی ریاست جمهوری) و بخشی از آن نیز در وزارت صنایع سابق قرار دارد.
صادق‌زاده گفت: حتی این بخش نیز باید متمرکز شود و از این نظر است که می‌گویم این قانون نیاز به بازنگری دارد.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران‌ تصریح کرد: بنابراین هم‌اکنون که دو وزار‌تخانه صنایع و معادن و بازرگانی در هم ادغام شد‌ه‌اند و سازمان برنامه‌ریزی سابق نیز دیگر وجود ندارد، این قانون نیاز به بازنگری دارد تا یک تمرکزی ایجاد شود و یک نهاد، متولی نظارت بر اجرای قانون حمایت از تولید داخل باشد.
صادق‌زاده ادامه داد: مرحله ثبت سفارش‌ وظیفه وزارت صنعت، معدن و تجارت است و پس از آن  نظارت بر عهده معاونت برنامه‌ریزی ریاست جمهوری خواهد بود که دوگانگی ایجاد می‌شود.
وی گفت: به همین دلیل نیاز است که این قانون بازنگری شده و متولی قانون حمایت از تولید داخل در بدنه وزارت صنعت، معدن و تجارت ایجاد شود که عمدتا ثبت سفارشات در این وزارتخانه صورت می‌گیرد.
تولید داخل حمایت شود
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران‌ گفت: مواردی که در حال حاضر در داخل کشور تولید می‌شود، در حوزه سوئیچ‌های تلفن ثابت و ‌همراه، تجهیزات سایت‌های تلفن‌همراه و موارد مشابه است.
وی ادامه داد: همچنین بخشی از نرم‌افزارهای مورد استفاده برای کنترل و مدیریت تجهیزات سخت‌افزاری‌ در داخل کشور تولید می‌شود و موارد کلی‌تر نیاز به حمایت و سرمایه‌گذاری دارد که با توجه به وجود استعدادهای خوب در داخل کشور‌ امکان تولید این بخش از تجهیزات نیز در داخل کشور وجود دارد تا نیاز به استفاده از تجهیزات خارجی و وندورهای تامین‌کننده تجهیزات مخابراتی کاهش یابد.
صادق‌زاده گفت: در این میان‌ برخی تجهیزات از جمله HLRها که در تلفن‌همراه مورد استفاده قرار می‌گیرد، به علت اینکه به تعداد کم مورد نیاز هستند، اشکالی ندارد که از خارج کشور وارد شود‌ زیرا توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری ندارد.
معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران افزود: اما بخش‌هایی که به میزان انبوه مورد استفاده قرار می‌گیرند‌ باید برای تولید در داخل کشور مورد حمایت قرار بگیرند.
ایراد بزرگ
یکی از ایرادات به حضور چینی‌ها در بازار مخابراتی ایران، عدم انتقال دانش فنی و خریداری صرف تجهیزات از آنهاست، برای مثال برخی با اشاره به مشارکت کارخانجات مخابراتی شیراز با زیمنس آلمان‌ می‌گویند که زیمنس در این همکاری دانش فنی را منتقل می‌کرد‌ اما چینی‌ها این موضوع را لحاظ نمی‌کنند.صادق‌زاده گفت: من به حضور 6-7 ساله زیمنس در قالب مشارکت با ITMC شیراز در ایران انتقاد دارم که آلمانی‌ها از زمان ورود مخابرات به ایران، همکار ایران بوده‌اند.
وی ادامه داد: به نظر من‌ آنها نیز به طور عمده بر فروش تجهیزات تاکید داشتند و در انتقال دانش فنی‌ به آنها نیز انتقاداتی وارد است.معاون توسعه صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران گفت: اما اگر بخواهیم زیمنس آلمان را با شرکت‌های چینی مقایسه کنیم، آلمانی‌ها نسبت به چینی‌ها‌ بیشتر به آموزش متعهد بودند.
وی ادامه داد: چینی‌ها در ورود به بازار ایران‌ عمدتا به چشم خریدار صرف به ایران نگاه می‌کنند.صادق‌زاده تصریح کرد: من یکی از منتقدان به این موضوع بوده‌ام و بارها انتقاد کرده‌ام که حداقل یک مرکز آموزش و مرکز انتقال تکنولوژی با مشارکت چینی‌ها (از جمله هواوی، ZTE و چاینا تله‌کام‌ که شرکت‌های چینی فعال در بازار مخابراتی ایران هستند)، ایجاد شود که متاسفانه این کار انجام نشد.
صادق‌زاده گفت: هم اکنون چینی‌ها ما را به عنوان مصرف‌کننده و خریدار صرف می‌بینند و کمتر مایل به سرمایه‌گذاری برای انتقال دانش فنی و آموزش هستند.
وی در خاتمه در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعلی آیا ایجاد یک  الزام از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا وزارت صنعت، معدن و تجارت برای انتقال دانش فنی در همکاری‌ها و قراردادها، امکان پذیر است؟گفت: وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات یا صنعت، معدن و تجارت می‌تواند در قراردادهایی که برای تجهیزات دارند‌ این موارد را ببینند که در همکاری‌ها، انتقال دانش صورت بگیرد. وی اظهار داشت: برای مثال هم‌اکنون که شرکت مخابرات واگذار شده به طریق اولی حتی ممکن است دیگر در زمینه تلفن ثابت نیز خود را ملزم به خرید تجهیزات داخلی نکند‌ اما وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان متولی سیاست‌گذاری می‌توانند این الزام را ایجاد کنند.