مردم کره‌شمالی در رویای دسترسی به اینترنت

اما اینک پس از درگذشت رهبر کره شمالی صحبت از دسترسی آزاد به اینترنت برای کاربران این کشور بار دیگر مطرح شده است. حتی در این‌باره برخی کارشناسان درباره وضعیت اینترنت و فناوری‌های نوین در کره شمالی با زمامداری رهبر جدید، فرضیه‌های گوناگونی را مطرح کرده‌اند. نکته دیگر آنکه تحلیلگران درصدد پاسخ به این سوال هستند که آیا تغییر سطح رهبری کره شمالی می‌تواند راه را برای ورود فناوری‌های نوین از جمله اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به این کشور هموار کند یا اوضاع سابق همچنان ادامه خواهد یافت؟ اما رهبر سابق کره شمالی در پاسخ به درخواست رییس‌جمهور کره جنوبی که از مقامات همسایه شمالی خواست به شرکت‌های کره جنوبی فعال در مجتمع صنعتی مرزی کائسونگ اجازه دهد از اینترنت استفاده کنند، این سخن را بیان داشته که او خود کارشناس اینترنت است. او همچنین در پاسخ به پرسش‌های کنونی کارشناسان نیز بیان کرده بود دسترسی مناطق صنعتی به اینترنت کار صحیحی است ولی اگر دیگر مناطق به اینترنت وصل شوند، مشکلات عدیده‌ای بروز خواهد کرد. او به ماهیت این مشکلات اشاره‌ای نکرد. با این وجود وضعیت دسترسی به اینترنت در کره شمالی حکایت دیگری است و از مرز سانسور و فیلترینگ گذشته است. در کره شمالی دسترسی به اینترنت محدود به کافی‌نت‌ها و هتل‌هایی خاص در پیونگ‌یانگ برای توریست‌های خارجی است که با برقراری ارتباط ماهواره‌ای امکان‌پذیر می‌شود. چند سازمان دولتی نیز با یک پیوند به چین می‌توانند از اینترنت استفاده کنند. عامه مردم در این کشور به اینترنت دسترسی ندارند و خود کشور کره شمالی نیز در اینترنت حضور کم‌رنگی دارد. البته روزنامه‌نگاران تبعیدی کره شمالی در سایت‌ها و وبلاگ‌ها فعالیت دارند. یک چنین وضعیتی موجب شده تا کارشناسان این پرسش را مطرح کنند که آیا مردم این کشور فقیر که با تحریم‌های نفس‌گیری نیز روبه‌رو هستند، شانس برقراری ارتباط با دنیای خارج را به دست می‌آورند یا خیر؟
مرگ رهبر سابق فرصتی برای جریان اطلاعات
کره شمالی یکی از منحصربه‌فردترین کشورهای جهان است زیرا هر نوع فناوری و رایانه‌ای باید طبق چارچوب قوانین دولتی به کار گرفته شود. به گزارش واشنگتن‌پست رامش سرینیواسان (Ramesh Srinivasan) کارشناس دانشگاه کالیفرنیا در این‌باره معتقد است وضعیت کره شمالی در این خصوص با چین تفاوت دارد چراکه شهروندان چینی می‌توانند به فناوری‌های روز دسترسی داشته باشند اما در سطح پروتکل‌های اینترنتی با سانسور مواجه می‌شوند، در حالی که در کره شمالی قوانین ممنوعیت به طور گسترده و از سطوح بالا تا سطح سخت‌افزار جریان دارد. نکته قابل توجه اینکه در کره شمالی استفاده از تلفن همراه نیز ممنوع است، چه برسد به اینترنت. هرچند به نظر می‌رسد دولتمردان این کشور می‌توانند به طور منظم به اطلاعاتی در خارج از چارچوبی که دولت وضع کرده، دسترسی یابند. اما کره شمالی یکی از بسته‌ترین و منزوی‌ترین کشورهای جهان است و حکومت خودکامه آن به شدت جریان اطلاعات را کنترل می‌کند. از این رو این رویکرد برای رژیم‌های خودکامه بهتر است چرا که هرچه مردم کمتر بدانند و بیشتر تحت کنترل باشند، کمتر برای زمامداران دردسر ایجاد می‌کنند. اما مرگ کیم جونگ ایل ممکن است فرصتی هرچند کوتاه و اندک در این عرصه به وجود آورد و چه بسا مردم کره شمالی بتوانند به فناوری‌هایی که تا پیش از این در این کشور قدغن بوده دسترسی یابند.
فرضیه‌هایی برای آینده اینترنت کره شمالی
اغلب پس از مرگ رهبران خودکامه، تا وارثان بخواهند بساط زمامداری مطلق خود را بگسترانند، فرصتی برای تغییر در برخی شرایط یا حداقل وقفه‌ای کوتاه در ادامه شیوه‌های قبلی سرکوب نمایان می‌شود. در این میان نکته قابل توجه این است که دولت کره شمالی در شصت و پنجمین سالگرد تاسیس حزب حاکم، به خبرنگاران اجازه دسترسی به اینترنت از طریق کامپیوتر شخصی خود را داد. از طرفی در ژوئن 2010 حدود هزار دامنه kp برای کره شمالی راه‌اندازی شد ولی تاکنون به غیر از وب‌سایت‌های دولتی، این دامنه‌ها از خارج از این کشور یا چین کنترل می‌شود. در کره شمالی تنها چند هزار نفر به اینترنت دسترسی دارند و یک شبکه ملی به نام کوانتگمیونگ دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و کافی‌نت‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند و هیچ اتصالی به شبکه اینترنت ندارد. با این حال کره شمالی تقریبا از دنیا مجزا شده و با اینکه یک شبکه تلفن عمومی در آن برقرار است، هیچ پهنای باندی وجود ندارد. اینترنت ماهواره‌ای دسترس‌پذیر بوده ولی استفاده و وارد کردن پایانه (ترمینال) آن به این کشور بسیار مشکل است. از این رو کارشناسان برای آینده اینترنت در این کشور فرضیه‌های گوناگونی را مطرح می‌کنند. از جمله آنکه رژیم جدید کره شمالی با در نظر گرفتن رویکردی آشتی‌جویانه و مسالمت‌آمیز نسبت به جامعه جهانی، سطح دسترسی شهروندان خود به فناوری و رسانه‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد. مشابه این وضعیت را ما در قرقیزستان شاهد بودیم که در سال ۱۹۹۵ که این کشور به شدت نیازمند کمک‌های خارجی بود، مقامات آمریکایی کمک‌های مالی به آن گسیل داشتند و در نتیجه در سال ۲۰۰۵ وبلاگ‌ها در قرقیزستان متولد شد و چه بسا همین قضیه این بار در کره شمالی تکرار شود. کارشناس دانشگاه کالیفرنیا با طرح فرضیه‌ای دیگر بر این باور است که رهبر جدید کره شمالی مایل است همان روش‌های قبلی را ادامه دهد و قصد ندارد با فناوری‌های نوین از در دوستی وارد شود. در این صورت، باز هم نمی‌توان از بروز یک خلأ در سطوح بالای سیاسی غافل شد. در واقع تا رهبر جدید کره شمالی که وارث تاج و تخت پدر شده، بتواند بر اوضاع تسلط یابد، مجالی برای ابراز وجود برخی چهره‌های سرشناس یا سیاستمداران سطح پایین‌تر فراهم می‌شود. بخشی از این فرآیند می‌تواند به دسترسی لااقل قسمتی از شهروندان به شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خارج از تیررس نظام کره شمالی بینجامد. حتی ممکن است برخی فعالان داخلی بتوانند با آن سوی مرزها ارتباط برقرار کنند. به گزارش ایتنا همچنین این دیدگاه مطرح می‌شود که رهبر فعلی رویکرد خشن‌تری نسبت به پدرش در نظر بگیرد و فهرست ممنوعیت‌های سابق را طولانی‌تر کند که در نهایت این سرکوب و خفقان شاید به شورش دیجیتالی مردم کره شمالی بینجامد؛ مشابه همان چیزی که در مصر شاهد بودیم. براساس این گزارش مخالفان و شهروندانی که سودای آزادسازی کره شمالی را در سر دارند، نمی‌توانند گروهی در فیس‌بوک برای خود باز کنند یا از طریق توییتر به اطلاع‌رسانی بپردازند. از این رو کارشناسان معتقدند این امر با استفاده از کانال‌های ارتباطی مخفی نظیر وبلاگ‌ها و تالارهای گفت‌وگوی مخفی می‌تواند تحقق یابد. از طرفی واضح است که صرف وجود اینترنت در یک کشور را نمی‌توان به معنای باز بودن فضای سیاسی و دموکراتیک بودن آن تلقی کرد زیرا به عنوان مثال کره شمالی و کوبا دو کشوری هستند که در آنها دسترسی بسیار کمی از اینترنت وجود دارد ولی هیچ اتفاق خاصی در حوزه سیاسی رخ نمی‌دهد. در واقع سرانجام همه این کشمکش‌ها، به موفقیت رژیم‌های خودکامه در مقابله با رسانه‌های اجتماعی بستگی دارد.